Dzisiejsza data:

Pierwsza wzmianka o drewnianym kościele św. Krzyża i św. Katarzyny pojawia się w roku 1440, a więc 15 lat po lokacji miasta.

W roku 1558 miasto strawił ogromny pożar, w ogniu stanął również drewniany kościół i spłonął całkowicie.

Obecny kościół budowano etapami:

W 1570 stanęło murowane prezbiterium zbudowane na planie prostokąta. Ma 3 okna zakończone łukiem odcinkowym. Ołtarz w prezbiterium zdobią dwie figury św. Pawła - po lewej i św. Piotra – po prawej stronie. W centrum znajduje się duży krzyż z rzeźbą Chrystusa naturalnej wielkości. Ściany i sklepienie prezbiterium oraz wszystkich naw zdobi polichromia prof. Z. Gedliczki, malarza z Krakowa, wykonana w 1948. Obok ambonki stoi miedziana pseudobarokowa chrzcielnica z 1888 roku. Profilowany trzon chrzcielnicy w kształcie kielicha posiada okrągłą stopę z szerokim kołnierzem. Puklowana u dołu czasza podtrzymuje sześć nóżek wygiętych w literę S. Czaszę nakrywa cylindryczna pokrywa z rzeźbioną główką. Całość wieńczy krzyż umocowany do kuli wspieranej analogicznymi esowatymi nóżkami. Przed ołtarzem wisi barokowa wieczna lampka z XIX wieku.

W latach 1570 - 1595 wzniesiona została nawa główna. Po obu stronach nawy głównej stoją dwa drewniane ołtarze z XVIII wieku. Po lewej stronie znajduje się ołtarz Opatrzności Bożej, zwany ołtarzem św. Józefa. Po stronie prawej kościoła znajduje się Ołtarz Matki Bożej Różańcowej.

Około 1610 Adam Kochanowski, sędzia ziemi lubelskiej i bratanek Jana Kochanowskiego, dobudował na przedłużeniu lewej nawy renesansową kaplicę zwaną obecnie kaplicą Kochanowskich. Kaplica wzniesiona na rzucie kwadratu nakryta jest ośmioboczną kopułą zwieńczoną latarnią z ośmioma okienkami.

Na ścianie kaplicy Kochanowskich umieszczono pięć kamiennych epitafiów, w tym rodziców Jana: Piotra Kochanowskiego (zm. 1547) i Anny z Białaczowskich (zm. 1557) oraz wykute w czerwonym chęcińskim marmurze popiersie Jana Kochanowskiego, które powstało około 30 lat po śmierci poety i stanowi dziś jedyny, bliski autentyczności jego wizerunek.

Pod posadzką kaplicy znajduje się krypta. Sam pomysł pochówka Jana Kochanowskiego w kościele zwoleńskim wyszedł od niego samego. Pochował on w podziemiach swoich rodziców i wystawił im nagrobek. Ciekawostką jest to, że poeta nie ma głowy, gdyż 29 kwietnia 1791 roku Tadeusz Czacki wszedł do grobu Kochanowskich, znalazł trumnę Jana i zabrał z niej czaszkę. Po około pięciu latach przekazał czaszkę w darze księżnej Izabeli Czartoryskiej. Aktualnie jest ona przechowywana w zbiorach muzeum Czartoryskich w Krakowie.

W latach 1620 – 1630 powstała kaplica Owadowskich, kościół uzyskał kształt krzyża. Ufundowała ją Zuzanna Wołucka, córka Ewy i Filipa Owadowskich, wnuczka Jana Kochanowskiego. Kaplica jest zbudowana na planie kwadratu. Nakrywa ją ośmiodzielna kopuła z latarnią.

W roku 1927 dobudowano dwie nawy połączone z kaplicą Owadowską i Kochanowskich.

W 1928 dostawiono wieżę przez co zmieniła ona ostatecznie kształt architektoniczny obiektu.

W rok później otoczono świątynię parkanem, wykonano mensy do ołtarzy oraz ułożono we wnętrzu kamienną posadzkę, gruntowne prace remontowe ukończono w 1934 roku.

Lata II wojny światowej kościół przetrwał bez większych uszczerbków.

Przy kościele znajduje się kaplica przedpogrzebowa wybudowana w 1901 roku. Z początku siedziba Bractwa Różańcowego, w latach pięćdziesiątych przekształcono ją na salkę katechetyczną, teraz odprawia się w niej nabożeństwa żałobne.

Kaplica i parkan zbudowane są z czerwonej cegły dobrze komponując się ze świątynią.

źródła:

Zbigniew Lesisz Kościoły Zwoleńskie Wydawnictwo Diecezjalne Sandomierz 1988

Agata Skała Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Zwoleniu Lublin 1998

Sebastian Piątkowski, Andrzej Szymanek Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Zwoleniu 1425 – 2002 Monografia historyczna Zwoleń 2002.

Komentarze obsługiwane przez CComment