Kościół pod wezwaniem św. Stanisława BM w Świniarach

           Parafia w Świniarach była wzmiankowana w 1326, Jan Długosz wspomina o drewnianym kościele, którego kolatorem był dziedzic wsi, Jan Zakrzewski. Nowy, zbudowany w 1610, został spalony prawdopodobnie w latach 50. XVII wieku. Obecny kościół wybudowano w 2. połowie XVII wieku (wg R. Mirowskiego w 1716, na podbudowie wcześniejszego). Prawdopodobnie podczas remontu pod koniec XVIII wieku został on rozbudowany (z przedłużeniem nawy ku zachodowi), następnie w 1874.

            Jest on orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce. Nawa jest prostokątna, wydłużona, ze ściętymi pod kątem 45 stopni wschodnimi narożnikami. Prezbiterium jest węższe, zamknięte trójbocznie. Przy nawie od południa znajduje się drewniana kruchta o konstrukcji słupowej a od zachodu wieża z kruchtą w przyziemiu. Przy prezbiterium są murowane dobudówki: od południa zakrystia z przedsionkiem (szczyt zakrystii jest drewniany), od północy kaplica z przedsionkiem (zapewne z 1874). Nawa i prezbiterium mają wspólny dach, dwuspadowy, od wschodu zakończony trójpołaciowo, o więźbie krokwiowo-belkowej. Nad nawą wznosi się późnobarokowa wieżyczka na sygnaturkę (XVIII wiek) - smukła, sześcioboczna, z arkadkową latarenką i hełmem. Nad przybudówkami dachy dwuspadowe, wszystkie dachy kryte blachą. Kościół jest otoczony starym murem z kapliczkami.

            Wieża ma charakter barokowy. Niegdyś była wolno stojąca, po przedłużeniu nawy została połączona z kościołem. Ma rzut prawie kwadratowy, jest niejednolita - dwie dolne kondygnacje są murowane (najniższa podparta skarpami), z podziałem ramowym, górna drewniana o konstrukcji słupowej. Wieża nakryta jest dachem czteropołaciowym, zwieńczonym kopułą i iglicą.

            Elewacje drewnianych partii kościoła pokrywa szalunek z desek z listwowaniem, przedzielonych lisicami z wyodrębnionymi w nich cokołami i głowicami. Murowane elementy wieży i zakrystii pokrywa biały tynk, zaś ściany kaplicy licówka z piaskowca, z boniowaniem na narożnikach.

            Wewnątrz kościół nakryty jest stropami. Chór muzyczny wsparty na dwóch słupach pochodzi z XVIII wieku. Ołtarz główny i dwa ołtarze boczne są późnobarokowe, z rokokowymi ornamentami (2. połowa XVIII wieku). W ołtarzu głównym znajdują się rzeźby św. Weroniki i św. Longina (XVIII wiek) oraz barokowy krucyfiks. W lewym ołtarzu bocznym obrazy: św. Anny Samotrzeć (późnorenesansowy, XVI/XVII wiek), Matki Boskiej Śnieżnej z Dzieciątkiem, w późnobarokowych sukienkach, z lustrzanym tłem (XVIII wiek), św. Józefa (XVIII wiek). W prawym ołtarzu bocznym jest obraz św. Stanisława z Piotrowinem (XVIII wiek).

Ambona ma charakter późnobarokowy, kamienna chrzcielnica jest późnobarokowa (XVIII wiek). Organy są rokokowe, cztery ławki późnobarokowe (XVIII wiek) – jedna z nich z herbem Prus III, druga z herbem Łabędź i panopliami. Stacje Męki Pańskiej mają charakter późnobarokowy. W zakrystii znajduje się szafa na kielichy i ornaty o charakterze późnobarokowym.

            Na wyposażeniu są między innymi dwa późnobarokowe feretrony (XVIII wiek) z obrazami z tego samego okresu: św. Piotra i św. Stanisława z Piotrowinem oraz Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Andrzeja; barokowa rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem; dwa późnobarokowe krucyfiksy (XVIII wiek); rokokowa monstrancja z 1766; gotycki kielich z barokową stopą i herbem Ostoja; późnorenesansowy pacyfikał z reminiscencjami gotyckimi; barokowe lichtarze (XVII/XVIII wiek); ornaty: z początku XVIII wieku z haftowanymi kolumnami, z tkanin późnorenesansowej i wczesnobarokowej (zapewne 1. połowa XVII wieku), z tkanin późnobarokowych i rokokowych.

           W kapliczkach ogrodzenia znajdują się obrazy czterech ewangelistów z XVIII wieku. W pobliżu kościoła stoi barokowa, kamienna figura z rzeźbami Matki Boskiej Różańcowej z Dzieciątkiem adorowanej przez świętych: Dominika i Katarzynę Sieneńską. Na postumencie widnieje data 1694.

źródła

1. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. III, z. 1 - powiat buski, Warszawa 1957

2. R. Mirowski, Drewniane kościoły i dzwonnice Ziemi Świętokrzyskiej, Kielce 2002