Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa w Humniskach

Parafia w Humniskach została uposażona w 1409 przez Bieńka z Żabokruk. Fundację odnowił w 1556 Stanisław Tarnawski, chorąży sanocki.

          Obecny kościół został wzniesiony w 2. połowie XV wieku lub na przełomie XV/XVI wieku, konsekrowany w 1556 roku. Prawdopodobnie dzięki umocnieniom wokół (ziemne wały) oparł się najazdowi tatarskiemu w 1624 roku. Odnawiano go między innymi w 1648 (zapewne), w latach 1715 - 1719, około 1756 (pobicie gontem). Rozbudowa pod koniec XIX wieku, przeprowadzona przez majstra ciesielskiego Macieja Wojnickiego z Humnisk, spowodowała zatarcie cech stylowych oraz pierwotnego układu przestrzennego. W latach 1887 - 1889 dodano kaplicę południową, w latach 1898 - 1900 przedłużono nawę, dodano symetryczną kaplicę północną, przebudowano zakrystię. W 1930 gontowe pokrycie dachu zastąpiono blachą, w 1932 wnętrze otynkowano, w 1956 dodano fartuch z desek na zewnątrz. Ostatni generalny remont kościół przeszedł w latach 2005 - 2010.

          Pomimo przekształceń pierwotny układ przestrzenny oraz konstrukcyjny kościoła jest czytelny i posiada cechy gotyckie. Kościół jest orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce. Prezbiterium zamknięte jest trójbocznie, przy nim od północy znajduje się zakrystia wzniesiona około 1699, później przebudowana – murowana, czworoboczna. Nawa ma rzut wydłużonego prostokąta, z płytkimi ramionami transeptu, w ich przedłużeniu znajdują się zamknięte trójbocznie dwie kaplice. Przy nawie od zachodu jest niewielka kruchta, również dobudowana pod koniec XIX wieku. Dwie kruchty z tego samego czasu znajdują się przy kaplicach: od północnego zachodu, przy styku z nawą i od południowego wschodu, przy styku z prezbiterium.

           Na zewnątrz kościół oszalowany jest deskami, ściany wzmocniono lisicami. Pod okapem dachu wokół prezbiterium, transeptu i pierwotnej części nawy biegnie ozdobny gzyms gotycki, nacinany, z zaczepami (zbliżony w formie do gzymsu kościoła w Haczowie). Podmurówka jest osłonięta wydatnym zadaszeniem z desek. Okna zamknięte są łukiem odcinkowym. Więźba dachowa nad prezbiterium i pierwotną częścią nawy jest storczykowa, ze znakami montażowymi, współczesna kościołowi. Dach nad nawą i prezbiterium jest wspólny, o jednej kalenicy, dwuspadowy, od wschodu zakończony wielopołaciowo, od zachodu szczytem z okapem. Nad transeptem wznosi się wieżyczka na sygnaturkę z latarnią. Dachy nad kaplicami są dwuspadowe, zakończone wielopołaciowo, łączą się z dachem głównym. Zwieńczone są pseudowieżyczkami na sygnaturkę. Nad zakrystią i kruchtami przy kaplicach dachy są pulpitowe, nad kruchtą zachodnią dwuspadowy. Wszystkie dachy kryte blachą. Na kalenicy dachu znajduje się wiatrowskaz w kształcie koguta z datą 1648.

           Wewnątrz kościół przykryty jest płaskimi stropami. Tęcza zamknięta jest łukiem półkolistym, w niej krucyfiks barokowy (XVII wiek). Kaplice otwarte są do transeptu półkolistymi arkadami. Chór muzyczny (dobudowany po 1900, z wykorzystaniem wcześniejszych elementów) ma prosty parapet, jest wsparty na czterech słupach. Polichromia autorstwa Włodzimierza Lisowskiego z Sanoka pochodzi z 1932 roku.

            Ołtarz główny jest późnorenesansowy (po 1624), przerobiony po 1674 i około 1768 roku. Został przeniesiony ze zburzonego kościoła kapucynów na górze św. Michała w Bliznem. Jest dwukondygnacyjny, na wysokim cokole, z bramkami. Trójpolowy, z uchami i czterema kolumnami w dolnej kondygnacji oraz dwiema w górnej. W ołtarzu znajdują się współczesne mu rzeźby: w dolnej kondygnacji dwa barokowe anioły (po 1674), w górnej św. Hieronim i nieokreślony biskup, w zwieńczeniu św. Łukasz, nieokreślony święty i Chrystus Zmartwychwstały. W polu głównym jest płaskorzeźba Matki Boskiej Częstochowskiej wykonana w 1930 przez Józefa Laska z Humnisk (w miejsce obrazu św. Michała). W górnej kondygnacji, w kartuszach są obrazy dwóch świętych kapucyńskich (koniec XVIII wieku). Bramki z około 1768, przerabiane w XIX wieku, zwieńczone są relikwiarzami w kształcie obelisków z rzeźbami czterech aniołków. Tabernakulum jest rokokowe (około 1768), z rzeźbami dwóch aniołków. Na ołtarzu bocznym w kaplicy północnej znajduje się późnobarokowe tabernakulum (XVIII wiek), z kręconymi kolumnami.

          Ambona jest barokowa (1717), z malowidłami Ewangelistów na parapecie. Czara kamiennej chrzcielnicy - w tradycji gotyckiej (XVI wiek). Kamienna kropielnica w typie chrzcielnicy nosi ślady dekoracji malarskiej. Na wyposażeniu są feretrony: rokokowy (koniec XVIII wieku) – z rzeźbą Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, XIX/XX-wieczny – z rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem wykonaną przez Józefa Laska z Humnisk. Oraz obraz Matki Boskiej Różańcowej (około połowy XIX wieku) pędzla zapewne Michała Wróblewskiego, późnorenesansowy kielich (początek XVII wieku), rokokowy krzyż ołtarzowy, lichtarze barokowe, ornaty z tkaniny (1. połowa XIX wieku) i z bokami z tkaniny broszowanej (XVIII wiek), zabytkowe księgi, między innymi Operum Roberti Bellarmini (1617), oprawiona w tłoczoną skórę i XVIII-wieczny mszał.

            Plebania wzniesiona w 1907 jest murowana z cegły i otynkowana. Jej fasadę zdobią płaskorzeźby w tynku przedstawiające Tadeusza Kościuszkę, Adama Mickiewicza, herby Polski, Litwy i Rusi oraz Matkę Boską Częstochowską.

źródła:

Ryszard Brykowski, Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV wieku, Wrocław 1981

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. 13 – woj. rzeszowskie, z. 2 – powiat brzozowski, Warszawa 1974

Komentarze obsługiwane przez CComment