Kościół pod wezwaniem Narodzenia NMP w Harklowej

Parafię utworzono tu w połowie XIV wieku.

           Obecny kościół pochodzi z 2. połowy XV wieku (taką datę podaje Ryszard Brykowski, wg Katalogu Zabytków... – z końca XV wieku lub początku XVI wieku). Około 1500 został pokryty wewnątrz polichromią patronową. Podczas remontu w 1737 wykonano polichromię barokową. W 2. połowie XIX wieku kościół został częściowo przebudowany, pojawiła się kolejna polichromia i neogotycka wieżyczka na sygnaturkę. Podczas kolejnej gruntownej restauracji w latach 1931 - 1935 przywrócono podcienia i odkryto pierwotną polichromię patronową. Tylko niewielka ilość desek z dawnego stropu pokryta tymi malowidłami została uratowana i wtórnie użyta na strop kruchty. Niektóre fragmenty kopiowano. Większość polichromii wykonano nowej.

            Świątynia w Harklowej jest orientowana, drewniana o konstrukcji zrębowej (z wieżą na słup), oszalowana. Późnogotycka, z późniejszymi przekształceniami. Prezbiterium zamknięte jest ścianą prostą, od północy przylega do niego zakrystia. Szersza nawa jest prawie kwadratowa. Przy niej od północy znajduje się kwadratowa kaplica (dobudowana w 1886), z kopułowym dachem i wieloboczną latarnią na szczycie, a od południa kruchta (z 2. połowy XVIII wieku). Dach nad prezbiterium i nawą jest jednokalenicowy, gontowy, z sygnaturką. Wokół kościoła biegną podcienia osłonięte gontowym zadaszeniem. Wieża znajdująca się od zachodu jest kwadratowa, o pochyłych ścianach pobitych gontem. Ma nadwieszoną izbicę i ostrosłupowy, gontowy hełm.

           Wewnątrz kościół przykryty jest pułapami, po bokach zaokrąglonymi. Na belce tęczowej (z 1931) znajduje się rzeźbiony, barokowy krucyfiks oraz wycięte z desek postacie Matki Boskiej, św. Marii Magdaleny, św. Jana Ewangelisty, Mojżesza i Arona (XVI wiek). Zachowane fragmenty polichromii patronowej to m.in. sceny figuralne z jeleniem i orszakiem myśliwskim, pary gołąbków. Ponieważ te same motywy powtarzają się w kościele w Dębnie, stąd przypuszczenie, że przy obu pracach użyto tych samych szablonów, a więc kościoły w Harklowej i Dębnie są zbliżone wiekiem. Na strychu zachowały się resztki polichromii z 1737 roku. Południowy portal nawy jest ostrołukowy, ozdobiony ornamentem sznurowym i kostkowym. Drzwi mają stare okucia, zamek i kłódkę. Portal do zakrystii zamknięty jest tzw. oślim grzbietem, ozdobiony ornamentem sznurowym i plecionkowym. W nim drzwi ze starym okuciem.

            W ołtarzu głównym znajdują się części malowanego tryptyku z początku XVI wieku. W polu środkowym jest obraz Św. Rodziny, na skrzydłach postaci Świętych, w nasadzie Zwiastowanie. Na zasuwie obraz Zaślubin św. Katarzyny – barokowy, w 1930 sprowadzony z Rzymu. W kaplicy znajdują się dwa ołtarze rokokowe, pochodzące ze Spisza. Ambona jest barokowa, kamienna chrzcielnica z 1731 roku. Świecznik – drewniany, w stylu ludowego baroku (XIX wiek), drewniane lichtarze rokokowe. W kościele znajduje się epitafium Anny Golińskiej (zm. 1640) – drewniane, z wizerunkiem zmarłej przed krucyfiksem. Dzwon pochodzi z 1554 roku, jego płaszcz ozdobiony jest plakietą z Ukrzyżowaniem. W niskim, zadaszonym ogrodzeniu kościoła są dwie murowane bramki, kwadratowe, z kopułowymi hełmami pokrytymi gontem.

            Kościół w Harklowej, obok kościołów w Dębnie, Grywałdzie i Łopusznej, został zaliczony do grupy średniowiecznych kościołów typu ,,podhalańskiego”.

                                                              Opracowała Marta Goździk

źródła:

1. Ryszard Brykowski, Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV w., Wrocław 1981

2. Ryszard Brykowski, Marian Kornecki, Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej, Wrocław 1984

3. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. 1 – woj. krakowskie, z. 11 – powiat nowotarski, Warszawa 1951