„Ośrodek Garncarski Medynia” w Medynii Głogowskiej

Zagroda Garncarska powstała w 2001 roku w ramach projektu " Medynia - gliniane złoża", realizowanego przez gminę Czarna

           Cały obiekt tworzą dwa drewniane budynki z przełomu XIX i XX wieku z ówczesnym wyposażeniem, tradycyjny piec do wypalania ceramiki oraz wiata warsztatowa. W centralnym punkcie zagrody stoi chłopska chałupa, składająca się z izby mieszkalnej, sieni i komory. Obszerna izba z ceglanym piecem skupiała całe życie rodzinne - tu gotowano strawę, jedzono, wieczorami kobiety przędły przy kołowrotku, łuskały groch, "darły" pierze - mężczyźni naprawiali sprzęt gospodarski i opowiadano historie z dawnych czasów. Tu wreszcie kładziono się na spoczynek: gospodarze na łóżku, dzieci w kołysce lub na siennikach a dziadkowie na piecu. Izba wypełniona jest oryginalnymi sprzętami, narzędziami i obrazami pochodzącymi z tego samego okresu. W sieni zgromadzono naczynia i narzędzia gospodarcze, między innymi do obróbki lnu, który powszechnie tu uprawiano. Ostatnie pomieszczenie to komora, gdzie przechowywano żywność. Na hakach umocowanych do belek zwisały wędliny i słonina a w skrzyniach było zboże i mąka.

           Zaskakuje różnorodność wytwarzanych produktów: garnki różnej wielkości i przeznaczenia, dzbany na wodę i mleko, miski, donice, rondle zwane oksynkami, cedzaki, miodownik, ziarniaki do przechowywania zboża oraz charakterystyczne dwojaki do noszenia w pole obiadu.

           W ośrodku medyńskim produkowano trzy rodzaje ceramiki: glazurowaną, wypalaną na biskwit w naturalnym kolorze wypalonej gliny i tzw. siwaki wypalane metodą beztlenową. W tradycyjnym piecu garncarskim wypalanie trwało od 8 do 12 godzin, zależnie od siły wiatru. Określenie temperatury w piecu wymagało dużego doświadczenia - oceniano ja na podstawie płomienia oraz stanu glazury. Kiedy temperatura w piecu osiągała 1000 stopni C, gliniane naczynia stawały się lśniące jak szkło. Do wypału wykorzystywano dobrze wysuszone drewno sosnowe lub jodłowe, jedynie do wypału siwaków używano drewna liściastego. Podczas wypalania około 5% wsadu ulegało zniszczeniu.

           Garncarz musi posiadać rozległą wiedzę i doświadczenie, które jednak bez talentu nie są możliwe do opanowania. Palce garncarza muszą być tak sprawne jak palce pianisty a to wymaga cierpliwości i wielu godzin uciążliwych ćwiczeń. W ustawach cechowych wymagano od czeladnika podczas egzaminu, aby wykonał garnek wysoki na jeden łokieć (60 cm), misę na jeden łokieć szeroką i dzban na jeden łokieć wysoki, co było nie lada wyzwaniem.

           W 2004 roku zrealizowano następny projekt, w ramach którego wytyczono i oznakowano ścieżkę turystyczną" Garncarski Szlak" prowadzącą do obiektów związanych z dawnym ośrodkiem garncarskim na terenie czterech miejscowości. Poza "Zagrodą Garncarską", stanowiącą bazę całej trasy można odwiedzić Galerię Rzeźby Ceramicznej Władysławy Prucnal - artystki ludowej która od najmłodszych lat rosła w otoczeniu wszechobecnej gliny i swoją przygodę z tym materiałem zaczęła w wieku kilku lat. Trudna droga artystyczna została ukoronowana rozpoznawalnością jej prac, uznaniem w środowisku artystycznym na całym świecie i prestiżowymi nagrodami. Nie można ominąć kościoła p.w. Nawiedzenia NMP z mozaiką ceramiczną wykonaną przez miejscowych garncarzy. Wystrój wnętrza zaprojektował profesor Jan Budziło z Krakowa, wykorzystując tradycje garncarskie Medyni. Kościół otrzymał ceramiczną mozaikę, która zdobi prezbiterium, ambonę i chór. Tą samą techniką wykonane są, znajdujące się w bocznych nawach, stacje Męki Pańskiej. Oryginalne świeczniki i kapela ludowa, znajdujące się przy Tabernakulum zostały wykonane przez wspomnianą już artystkę, Władysławę Prucnal.

           Na trasie szlaku znajduje się stary cmentarz z zabytkowymi nagrobkami, przydrożne kapliczki, Park Matki Bożej Jagodnej w Medyni Łańcuckiej z glinianą figurą Matki Bożej Jagodnej autorstwa Władysławy Prucnal a także miejsca atrakcyjne przyrodniczo, jak: leśne stawy, bobrowiska, punkty widokowe.

           Od kilkunastu lat w okresie wakacyjnym organizowany jest Jarmark Garncarski. Głównym celem Jarmarku jest promowanie tradycji garncarskich Medyni jako ważnego elementu dziedzictwa niematerialnego polskiej kultury. Spotykają się garncarze z Polski Wschodniej na wspólne wypalanie ceramiki w piecu garncarskim. Imprezie towarzyszą kiermasze, koncerty, występy zespołów folkowych zachęcając do wspólnej zabawy i podziwiania wypalonej właśnie ceramiki.

           Po trudach wycieczki można wstąpić do miejscowej "Karczmy u Garncarzy". Wśród wielu dań znajdują się również i te przygotowane według tradycyjnych receptur. Do takich należą np. ziemniaki z boczkiem i cebulą pieczone w medyńskim, glinianym garnku pod darnią na żywym ogniu. Naczynie wcześniej zwilżone wodą oddaje podczas pieczenia swoją wilgoć nadając potrawie cudowna kruchość i wzmacniając aromat. Długo wspomina się wspaniały smak dania, zapiekanego w glinianym naczyniu.

           W październiku 2021 roku zakończyły się prace związane z rewitalizacją ośrodka. Zmianie uległa nazwa: z "Zagrody Garncarskiej" na "Ośrodek Garncarski Medynia".