Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim

Według malowniczej legendy tutejszy kościół wznieść mieli zbójnicy, po tym gdy na dębie ukazał im się św. Michał.

          Wzmiankowany był w 1335 roku, w przywileju, w którym bracia Lesiccy nadają swą dziedziczną posiadłość Dębno Urbanowi z Grywałdu. Obecny pochodzi z 2. połowy XV wieku. To jeden z najlepiej zachowanych późnogotyckich drewnianych kościołów w Polsce.

          Jest on orientowany, wzniesiony z drewna iglastego, modrzewiowego i jodłowego w konstrukcji zrębowej, z wieżą na słup, częściowo obity gontem. Prezbiterium zamknięte jest ścianą prostą, od północy znajduje się zakrystia. Szersza nawa jest prawie kwadratowa, przylega do niej od południa późniejsza kruchta (XVIII/XIX wiek). Wieża (od zachodu) została dobudowana w 1601 lub 1607 roku. Jest ona kwadratowa, ma pochyłe ściany, nadwieszoną izbicę i ostrosłupowy hełm. Dach jest jednokalenicowy (wspólny dla nawy i prezbiterium), gontowy. Na jego szczycie wieżyczka na sygnaturkę z baniastym hełmem. Obecne podcienia, oszalowane, pochodzą z przełomu XVIII/XIX wieku (w miejscu starszych). Teren kościelny jest ogrodzony niskim parkanem z dylów układanych na zrąb, z gontowym zadaszeniem. Są w nim dwie czworoboczne bramki z czterospadowymi, gontowymi daszkami.

            Wewnątrz kościół przykryty jest stropami, w prezbiterium ze skośnymi płaszczyznami przyściennymi, w nawie z zaskrzynieniami. Deski zaskrzynień nawy – na granicy stropów, na belce tęczowej i przedpiersiu chóru muzycznego – wyrzynane są u dołu w ozdobną koronkę. Na belce tęczy wspartej na kroksztynach znajduje się rzeźbiony krucyfiks z końca XIV wieku oraz postacie Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty wycięte w desce (XVII wiek). Południowe odrzwia nawy wycięte są w cztery odwrócone łuki ćwierćkoliste. Odrzwia z wieży do nawy i z nawy do zakrystii są ostrołukowe. Chór muzyczny wsparty jest na dwóch słupach, ma parapet o prostej linii. Świetnie zachowała się polichromia patronowa z około 1500 roku. Pokrywa ona nie tylko strop i ściany, lecz także niektóre sprzęty. Są tu motywy gotyckoarchitektoniczne, geometryczne, kobiercowe, roślinno-kwiatowe, rozetowe i figuralne (jelenie, ptaki, św. Jerzy ze smokiem, wyjazd rycerski na polowanie, Orzeł Jagielloński).

             W ołtarzu głównym znajduje się gotycki, malowany tryptyk z początku XVI wieku: w polu środkowym Matka Boska z Dzieciątkiem między śś. Michałem (z mieczem i wagą) i Katarzyną (z kołem i mieczem), na skrzydłach Święci i sceny Męki Pańskiej, w nasadzie Ukrzyżowanie. Tabernakulum jest gotyckie, drewniane, predella późniejsza. Dwa ołtarze boczne są barokowe. W jednym znajduje się obraz św. Grzegorza, w drugim cztery posążki świętych męczennic: Katarzyny, Barbary, Cecylii i Doroty (około 1440).

            Ambona jest gotycka, także nakrywa chrzcielnicy i ława kolatorska. W nawie stare ławki o ozdobnie wyżynanych u góry bokach. Instrument organowy (szkatulny) pochodzi z XVII wieku.

            Na wyposażeniu jest także feretron z XVIII wieku, wczesnobarokowa lampa, dwie rokokowe latarnie, późnogotycka monstrancja (XV/XVI wiek), gotycka puszka, dwie opony – antepedia z XVI wieku, obraz Zwiastowania (fragment tryptyku) z około połowy XV wieku, posąg św. Mikołaja (1420 - 1430). Obraz św. św. Katarzyny i Agnieszki malowany na desce to fragment tzw. frontale czyli wczesnego, malowanego retabulum ołtarzowego. Pierwotna kompozycja obejmowała Marię z Dzieciątkiem na tronie, a po jej bokach zgrupowane chóry świętych dziewic. Postaci obu świętych zachowały się dość dobrze. Zabytek ten jest późnoromański (z 3. ćwierci XIII wieku), tkwi głęboko w zasadach sztuki romańskiej, czego dowodzi – obok kompozycji – monumentalne, hieratyczne potraktowanie postaci i kaligraficzny linearyzm. To jedyny zachowany w Polsce fragment romańskiego malarstwa sztalugowego, odkryty w 1949 roku. Aktualnie w kościele wisi kopia, oryginał znajduje się w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie.

                                                                Opracowała Marta Goździk

źródła:

1. Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982

2. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T.1 - woj. krakowskie, z. 11 - powiat nowotarski, Warszawa 1951

Komentarze obsługiwane przez CComment