Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem św. Klemensa w Wieliczce

Parafia w Wieliczce była wzmiankowana po raz pierwszy w latach 1325 - 1327.

           Murowany kościół został zniszczony w latach 1786 - 1787, pozostały fundamenty, część murów prezbiterium, kaplica Morsztynów z 2. połowy XVII wieku i dzwonnica. Na tej podbudowie wzniesiono obecny kościół, w stylu klasycystycznym (1805, konsekracja w 1825). Został on odnowiony w latach 1881 - 1885.

            Jest orientowany, murowany. Trzynawowy typu halowego. Prezbiterium jest węższe, prostokątne, zakończone trójbocznie. Od zachodu wbudowana w fasadę jest wieża. Przy prezbiterium od północy jest zakrystia, od południa barokowa kaplica Morsztynów (pierwotnie grobowa). Przy korpusie od południa jest nowa kruchta.

            Wnętrze nakryte jest sufitami. Kaplica Morsztynów jest kwadratowa, z wnękami w ściętych wewnątrz narożnikach. Wewnątrz i na zewnątrz jest opilastrowana. Zachowały się resztki dekoracji stiukowej z 1693, wykonanej przez Baltazara Fontanę (muszle, kwiaty). Ołtarz boczny jest pseudogotycki, pośrodku znajduje się w nim krucyfiks z XVIII wieku - na tle Jerozolimy, drewniany i posrebrzany. Po bokach są późnogotyckie posągi Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty (początek XVI wieku). Ołtarz główny w kaplicy jest późnobarokowy (XVIII wiek), z obrazem Veraicon, zapewne XVII-wiecznym. Na rzeźbionym antepedium (XVIII wiek) jest scena Zesłania Ducha Świętego. Dwa ołtarze boczne w kaplicy są późnobarokowe, z obrazami św. Franciszka Ksawerego (XVIII wiek) i św. Józefa (XVII wiek).

           Marmurowa chrzcielnica jest barokowa (XVII wiek), lawaterz z 1833 roku. W kościele jest barokowy krucyfiks procesyjny (XVIII wiek), kryształowy, klasycystyczny świecznik, klasycystyczna lampa wieczna. Wśród obrazów malowany tryptyk z XVI/XVII wiek: pośrodku Ukrzyżowanie, na skrzydłach wewnątrz Ogrójec, Biczowanie, Naigrawanie i Upadek pod krzyżem, na zewnątrz Zwiastowanie i Święty biskup, Narodzenie Chrystusa i św. Zofia. Do tego obraz św. Stanisława Biskupa, św. Zofii z córkami, dwie ramy obrazowe bogato rzeźbione (wszystko z XVIII wieku). Znajduje się tu też nagrobek Józefa Niesiołowskiego (zm. 1821) - marmurowy, z postacią kobiecą pochyloną nad urną, klasycystyczny.

            Wśród zabytkowych naczyń kościelnych (to jeden z najzasobniejszych skarbców wśród kościołów parafialnych w Polsce) najcenniejsza jest gotycka monstrancja (1490), ufundowana przez kanonika krakowskiego, ks. Jana Borzymowskiego. Blisko metrowej wysokości, z misterną strukturą przenikających się drobnych i finezyjnych form, motywów architektonicznych, wśród których kryją się liczne figurki świętych. Całość wieńczy ażurowa iglica, na której umieszczono grupę Ukrzyżowania ze Zbawicielem rozpiętym na ,,drzewie życia”. Jak piszą T. Chrzanowski i M. Kornecki - w swej lekkości i finezji monstrancja ta nie ma wielu równych sobie dzieł tego typu.

            Są tu jeszcze dwie monstrancje barokowe (XVII i XVIII wiek - ta druga z figurka św. Klemensa podtrzymującego glorię); pięć kielichów gotyckich (XV/XVI wiek) i trzynaście barokowych (XVII i XVIII wiek); dziewiętnaście paten z XVII - XVIII wieku; dwie puszki i dwa naczynka na wiatyk barokowe; barokowe naczynko do przechowywania Hostii; siedem pacyfikałów (dwa gotyckie, które według T. Chrzanowskiego i M. Korneckiego należą do najpiękniejszych gotyckich pacyfikałów wykonanych w środowisku krakowskim, i pięć barokowych); dwa krzyże ołtarzowe (jeden z 1641, drugi w tzw. stylu rejencji); dziewięć późnobarokowych relikwiarzy (XVIII wiek); dwa lichtarze barokowe i sześć w tzw. stylu rejencji; dwa barokowe (srebrne) posążki aniołów; późnobarokowa taca z dzbanuszkiem (2. połowa XVII wieku) - gdańska, z sygnaturą złotnika Krystiana Paulsena; taca klasycystyczna; dwie pary gotyckich ampułek (początek XVI wieku), jedna barokowa i dwie w tzw. stylu rejencji; dwa okucia mszałów - wczesnobarokowe (około 1640) i późnobarokowe (1757); haftowane ornaty: pięć z XVII wieku (na dwóch herby Leliwa, Starykoń), jeden ze stułą w tzw. stylu rejencji.

            Dzwonnica została zbudowana około 1685 roku. Jest późnobarokowa, murowana, kwadratowa. Ma dwie kondygnacje, węższe piętro jest obite blachą. Dach namiotowy z latarnią. W dzwonnicy są dwa dzwony - z 1596 i 1684 roku.

                                                             Opracowała Marta Goździk

źródła:

1. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982

2. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T.1 - woj. krakowskie, z. 6 - powiat krakowski, Warszawa 1951

Komentarze obsługiwane przez CComment