Kościół parafialny pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej w Przemyślu
Zabytkowy rzymskokatolicki kościół parafialny pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej w Przemyślu razem z przyległym klasztorem sióstr Benedyktynek stanowią najstarsze budowle lewobrzeżnej części miasta - Zasania.
Pierwszy drewniany kościół w tym miejscu ufundował w 1616 roku proboszcz katedralny ks. Maciej Wołkowicz. On też pomógł sprowadzić w 1626 roku z Jarosławia kilka mniszek, które przystąpiły do budowy niewielkiego klasztoru a w 1629 roku rozpoczęły regularne życie monastyczne. Klasztor ten stał się opactwem w 1694 roku na mocy decyzji biskupa przemyskiego Jerzego Olbrachta Denhoffa.
W latach 1768-1777 wzniesiono kościół w stylu barokowym, otoczony murami obronnymi ze strzelnicami z uwagi na liczne najazdy tatarskie i usytuowanie poza miastem. Budynek ma jedną nawę z nieco węższym prostokątnym prezbiterium tej samej wysokości. Dach jest trzyspadowy. Do głównego budynku przylega zakrystia i kaplica. Świątynia nie ma wieży, a jedynie wznoszącą się ponad dachem sygnaturkę.
Fundatorem kościoła był wojewoda kijowski Franciszek Salezy Potocki. Plotka głosi, że kościół Benedyktynek został wzniesiony jako pokuta za śmierć Gertrudy Komorowskiej. Potoccy mieli jedynego syna Stanisława Szczęsnego (uczestnik Targowicy), który zakochał się w pięknej ale ubogiej szlachciance i potajemnie ją poślubił. Dla Potockich, posiadaczy największej fortuny w ówczesnej Rzeczypospolitej, było to nie do przyjęcia. Tak się złożyło, że dziedzice Dukli - Mniszchowie, zamierzali wydać za młodego magnata swoją córkę Józefinę. Podobno Maria Amalia Mniszchowa wymyśliła sprytną intrygę - Komorowską porwali Kozacy Potockiego, udusili i utopili. Sprawa wyszła na jaw, długi proces zakończył się ugodą i Komorowscy jako rekompensatę za zabójstwo córki otrzymali majątek Wielkie Oczy. A w 1774 roku Potocki istotnie poślubił Józefinę.
Pana Boga próbowano udobruchać fundując i budując kościół. Mimo że kościół nie robi większego wrażenia na zewnątrz, warto wejść do środka.
W zabytkowym kościele obejrzeć można barokowe freski lwowskiego malarza, Stanisława Stroińskiego (lata osiemdziesiąte XVIII wieku). Szczególnie interesujące wydaje się malowidło w tylnej części przedstawiające modlitwę św. Benedykta. Możemy podziwiać barokową ambonę z XVIII wieku, rokokową kratę chóru, w ołtarzu głównym barokowe, alabastrowe tabernakulum z 1880 roku oraz znajdujące się tu cenne rękopisy i starodruki konwentu.
Pseudobarokowe ołtarze boczne, w których znajdują się obrazy z XVII i XVIII wieku, wykonał Ferdynand Majerski (1893-1906). Przy ołtarzu głównym zwraca uwagę płaskorzeźba w antepedium przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę z 1880 roku.
W czasie II wojny światowej kościół został poważnie zniszczony. Po wojnie klasztor oraz kościół zostały odnowione z pomocą Polonii z USA i Kanady. W latach 2003-2006 freski ścienne pieczołowicie zakonserwowano. Na ruinach dawnych budynków szkolnych (przez półtora wieku istniała tu szkoła panieńska która uratowała klasztor przed kasatą pod koniec XVIII wieku) wzniesiono w 1985 roku Dom Gości, który otwarty jest dla pielgrzymów i turystów.
źródła:
Katalog zabytków sztuki w Polsce, Miasto Przemyśl, t. X, cz. 1, Warszawa 2004
Gosztyła M., Proksa M. Zamki, pałace, klasztory województwa przemyskiego. Przemyśl 1995
Historia - Parafia pw. Św. Trójcy w Przemyślu (dostęp 2022-10-03)
Podkarpackie Przewodnik po województwie. Oprac. S. Kłos, Olszanica 2005
Rejestr zabytków nieruchomych województwo podkarpackie. Narodowy Instytut Dziedzictwa, (dostęp 2022-11-24)