Kościół pod wezwaniem św. Doroty w Trzcinicy

Dekanat Jasło-Wschód

Diecezja rzeszowska

           Na szlaku Biecz-Jasło leży jedna z najstarszych osad w tym regionie. Rozległe, równinne i podmokłe tereny nad rzeką Ropą porośnięte były sitowiem i trzciną -stąd nazwa Trzcinica. Pierwszy znany zapis wsi "Tsczenecz" pochodzi z 1376 roku w "Kodeksie Mogielnickim". W późniejszych wiekach Trzcinica często zmieniała właścicieli, zmieniało się też jej oblicze.

           Stary, drewniany kościół stojący na niewielkim wzgórzu uznaje się za budowlę reprezentującą najstarszy wariant konstrukcyjny w obrębie drewnianych świątyń zrębowych. Nazwany na cześć świętej Doroty - męczennicy z III wieku i patronki ogrodników. Świątynia wybudowana prawdopodobnie w XVI wieku w tradycji gotyckiej, jednonawowa, orientowana, konstrukcji zrębowej o łączeniach na zamek kryty czopem.

           Materiałem budowlanym jest ciosane drewno jodłowe ułożone na dębowej podwalinie. Do trójbocznie zamkniętego prezbiterium przylega od północy zakrystia, do nawy zaś kaplica od południa (dostawiona około 1800 roku) i od frontu wieża konstrukcji słupowo-ramowej z izbicą. Ma ona silnie pochylone ściany i u podstawy ujęta jest podcieniami. Na jednokalenicowym dachu dwuspadowym wznosi się niewielka, drewniana sygnaturka. Całość pokryta jest gontem.

           Zgodnie z gotycką tradycją oświetlanie jest tylko oknami od strony południowej i wschodniej. Wnętrze przekrywa strop drewniany z zaskrzynieniami, w prezbiterium w formie płaskich kasetonów. Ściany i strop kościoła pokrywa polichromia wykonana w latach 1800-1806, zasłaniająca wcześniejsze: renesansową z XVI wieku i manierystyczną z XVII wieku, częściowo odsłonięte. Wewnątrz świątyni zachowały się: gotycka grupa rzeźb Pasji na belce tęczowej, ołtarz główny i dwa ołtarze boczne z XVIII wieku, ambona z drugiej połowy XVIII wieku, dwa obrazy wotywne przedstawiające św. Annę i św. Stanisława z początku XIX wieku fundacji Anny i Stanisława Jabłonowskich, organy z przełomu XVII i XVIII wieku, chrzcielnica z początku XIX wieku i, umieszczony na południowej ścianie prezbiterium nagrobek Stanisława Jabłonowskiego, zwieńczony urną w kształcie antycznej wazy.

           W otoczeniu świątyni wznosi się murowana dzwonnica typu parawanowego z 1907 roku.

           Dziś kościół pw. św. Doroty nadal pełni funkcję aktywnego miejsca kultu dla lokalnej społeczności. Jest też atrakcją turystyczną jako jeden z najstarszych w Polsce kościołów drewnianych, przyciągającą odwiedzających z całego regionu, by podziwiać piękną architekturę i dzieła sztuki.

źródła:

Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. Red. Zieliński K., Rzeszów 2015

Łopatkiewicz P.: Drewniany kościół Św. Doroty w Trzcinicy, Trzcinica 2013

Michniewscy M.i A.,Duda M., Wypych S.: Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia, Pruszków 2001

Żabicki J.: Leksykon zabytków architektury Lubelszczyzny i Podkarpacia, Warszawa 2013