Dzisiejsza data:

Pałac w Zborowie

          Pierwotna siedziba, w stylu renesansowym, została wzniesiona przez Zborowskich (stąd wywodził się słynny rycerz i awanturnik Samuel Zborowski) lub Tarnowskich w XVI lub XVII wieku.

           W 1803 przebudowano ją w stylu klasycystycznym. Powstał wówczas również rozległy park krajobrazowy ze stawami, rozciągający się ku północy, oraz ogrodzenie ze stylową bramą wjazdową. Według tradycji nieopodal znajdował się zburzony w 1. połowie XIX wieku stary, murowany dwór. Od 1944 pałac stanowił własność państwa, do 2007 mieścił się tu Dom Pomocy Społecznej. Obecnie znajduje się w rękach spadkobierców ostatnich przedwojennych właścicieli.

            Pałac jest klasycystyczny, z pozostałościami z XVI lub XVII wieku w potężnych murach i sklepieniach przyziemia i murach piętra. Zwrócony jest frontem na południe, murowany z kamienia, dwupiętrowy. Ma rzut prostokąta, z płytkimi ryzalitami od frontu i tyłu. W dobudówkach z końca XIX wieku lub początku XX wieku były kuchnie i pomieszczenia gospodarcze.

            Ryzalit w fasadzie ujęty jest pilastrami wiążącymi parter z piętrami, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. Kapitele pilastrów zdobią girlandy lauru. Na fryzie ryzalitu widnieje data 1803. Ryzalit poprzedzony jest czterokolumnowym gankiem z balkonem ponad nim, z żelazną, klasycystyczną balustradą. Boczne części fasady i narożniki ożywione są rustyką, parter oddzielony gzymsem. Ryzalit w elewacji północnej na drugim piętrze ujęty jest pilastrami. Obramienia okien na pierwszym piętrze elewacji frontowej mają dekorację z pereł i rozet, na drugim z konsolek. Nad wejściem frontowym umieszczona jest niewielka, klasycystyczna płaskorzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Dach jest czterospadowy z drewnianymi wystawkami

            Na parterze na osi znajduje się sień z klatką schodową na piętro, po bokach po cztery izby. Układ na piętrach jest dwutraktowy. Na pierwszym piętrze na osi znajduje się przedpokój i salon, na drugim w części wschodniej kaplica. Schody wiodące na piętra są kręte drewniane, u ich wylotu na drugim piętrze jest dekoracyjny, klasycystyczny wazon. Pomieszczenia na parterze mają sklepienia krzyżowe i kolebkowo-krzyżowe (XVI lub XVII wiek), z nałożoną stiukową dekoracją z 1803 roku. Tworzą ją zapóźnione motywy barokowo-regencyjne oraz klasycystyczne - plecionkowe, rozetowe i girlandy lauru ze wstęgami. Zworniki są rozetowo-roślinne. W jednej z izb na parterze jest wnęka z klasycystyczną dekoracją stiukową i popiersiem męskim w laurowym wieńcu na głowie.

            Wnętrza pięter są klasycystyczne, nakryte sufitami - na pierwszym piętrze z profilowanymi gzymsami, w salonie i jadalni ozdobionymi listkami, perłami i wolimi oczami, pośrodku rozetami. W salonie, jadalni i gabinecie są supraporty z ornamentacją roślinną, z pegazami, gryfami, łabędziami i koszami owoców. Glify okien i drzwi ozdobione są listkami lub rozetami. Glify okien w salonie także stiukowymi medalionami z popiersiami męskim i kobiecym, w strojach z początku XIX wieku. W kaplicy jest wnęka ołtarzowa ze stiukową dekoracją i dwoma płaskorzeźbionymi aniołami po bokach.

Na obu piętrach są klasycystyczne odrzwia. W gabinecie na pierwszym piętrze znajduje się klasycystyczny, marmurowy kominek z alabastrowymi motywami dekoracyjnymi. Nad nim wnęka na zwierciadło i stiukowa dekoracja klasycystyczna.

Dawna gorzelnia została zbudowana zapewne w XVIII wieku. Jest murowana, na planie wąskiego prostokąta, parterowa, podpiwniczona. Wskutek spadku terenu parter od zachodu jest wysoki. Piwnice są sklepione kolebkowo z lunetami. Wnętrze przebudowane, dach dwuspadowy.

            Przy zachodnim odcinku muru otaczającego wielki, czworoboczny dziedziniec położony jest dawny spichlerz dworski. Zbudowany on został zapewne pod koniec XVIII wieku lub na początku XIX wieku, być może na zrębach wcześniejszego budynku z XVI/XVII wieku. Frontem zwrócony jest na wschód, murowany z kamienia i otynkowany. Prostokątny, piętrowy, podpiwniczony. Od frontu w części środkowej znajduje się filarowo-arkadowy podcień przesklepiony kolebkowo-krzyżowo.

           Budynek podparty był dawniej dwiema, obecnie jedną skarpą przy narożniku południowo-zachodnim. Gzyms koronujący jest profilowany. W elewacji zachodniej są dwa wejścia, nad jednym kamienna, barokowa tarcza z herbem Leliwa Tarnowskich. W nich stare, żelazne drzwi. Dach jest nowy, dwuspadowy, wzniesiony po pożarze w 1870 roku.

            Na parterze są cztery pomieszczenia: trzy nakryte belkowanymi pułapami, czwarte ma sklepienie złożone z czterech żagielkowych pól, wsparte na czworobocznym, kamiennym filarze. Piętro jest jednoprzestrzenne, dostępne z zewnątrz, z otwartym wiązaniem dachowym, wspartym na drewnianych slupach z zastrzałami.

            Od południa znajduje się brama wjazdowa na dziedziniec gospodarczy, zapewne z początku XIX wieku. Jest ona murowana, z półkolistą arkadą przejazdową na osi i przejściami dla pieszych po bokach. Nakryta jest daszkiem dwuspadowym.

źródła

  1. L. Cmoch, Busko-Zdrój i okolice, Busko-Zdrój 2001

  2. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. III, z. 1 - powiat buski, Warszawa 1957

 

Komentarze obsługiwane przez CComment