Letni Pałac Lubomirskich w Rzeszowie 

ul. Jana Dekerta 2

Jest to późnobarokowa rezydencja zlokalizowana w bliskim sąsiedztwie Zamku Lubomirskich.

           To budynek piętrowy, z mansardowym dachem, którego elewację zdobi dekoracja w typie saskiego rokoka. Umieszczono na niej kamienne popiersia przedstawiające rodzinę Lubomirskich w strojach rzymskich senatorów.

Pałac Lubomirskich (foto 2022)

Letni pałacyk Lubomirskich stanowi świadectwo dawnej świetności mecenatu ówczesnych właścicieli wielkich posiadłości ziemskich. Nie zachowały się plany archiwalne ani dokumenty potwierdzające jednoznacznie nazwisko twórcy budowli. Wszelkie analizy wskazują na Tylmana z Gameren - architekta pochodzenia niderlandzkiego, sprowadzonego do Rzeszowa końcem XVIII wieku przez Hieronima Augustyna Lubomirskiego. Zatem obiekt mógł powstać około 1700 roku. Według hipotezy wysnutej przez Juliana Niecia w szkicu historycznym "Rzeszowskie za Sasów", pałac letni został przebudowany po 1737 roku kiedy to 50-letni Jerzy Ignacy Lubomirski ożenił się z niespełna 14-letnią baronówną Joanną von Stein zu Jettingen. Dla młodziutkiej małżonki - według Niecia - Jerzy Ignacy "....tworzył wspaniałe ogrody ze stawami, chińskimi altanami, otaczał karłami i murzynami - dla niej najprawdopodobniej dokonał przebudowy letniego pałacu....pełnego szczególnego wdzięku i wyjątkowej wytworności".

           U schyłku XVIII wieku pałacyk wraz z otaczającym go ogrodem zaczął popadać w ruinę. Kolejny sukcesor Franciszek Lubomirski w 1798 roku sprzedał pałac z ogrodem pani Mouzon z domu Schudrach. W 1819 roku zamek z pozostałą częścią ogrodów z winnicą, stawem i wyspą sprzedano rządowi austriackiemu a tereny wokół posiadłości rozparcelowano. Początkiem lipca 1906 roku pałac strawił pożar. W "Głosie rzeszowskim" z 1906 roku Rada Miejska apelowała do ówczesnego właściciela "...by odnawiając budowlę nie pozwolił na zatracenie jej charakterystycznego wyglądu". W 1908 roku budynek z niewielką częścią ogrodu zakupił doktor Teofil Nieć. Przed wojną między innymi stacjonowało tu dowództwo 10. Brygady Kawalerii z płk. Stanisławem Maczkiem. W czasie II wojny światowej właściciel założył w rezydencji szpital polowy, w którym sam ordynował.

           Po wojnie w części budynku mieszkał syn p. Nieciów - dr Mieczysław Nieć z rodziną. W latach 70 XX wieku został wywłaszczony za symboliczne zadośćuczynienie. Miasto przekazało budynek WSP, następnie Uniwersytetowi Rzeszowskiemu, mieściły się tu między innymi: Instytut Muzyki, Katedra Informatyki, Centrum Nauki Języków Obcych. W 1981 roku przeprowadzono remont i pałac zaadaptowano na filię Akademii Muzycznej w Krakowie i Katedrę Wychowania Muzycznego rzeszowskiej WSP. W latach późniejszych mieścił się tu Instytut Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego. W lipcu 2013 roku rodzina Nieciów odzyskała nieruchomość, którą następnie wystawiła na sprzedaż.

           We wrześniu 2013 roku nowym właścicielem Letniego Pałacyku została Okręgowa Izba Lekarska. Nowy właściciel przystąpił do działań, mających na celu przywrócenie rezydencji choć w części do dawnej świetności. Obecnie Letni Pałac Lubomirskich mieści siedzibę OIL. Część pomieszczeń na drugim piętrze przeznaczona jest na wynajem. Piwnice przystosowane zostały jako zaplecze restauracyjno-gastronomiczne. Dwie kwatery historycznego ogrodu zostały pieczołowicie odtworzone na podstawie XVIII-wiecznego planu Karola Wiedemanna.

źródła:

Malczewski J.: Zamek w Rzeszowie, jego otoczenie i właściciele, Rzeszów 1995

Świeykowski E.: Zabytki Rzeszowa. Dopełnienie pracy Władysława Łuszczkiewicza w t. V Sprawozdań Komisyi Historyi Sztuki, Kraków 1907

Rucka-Marmaj D., „Kwartalnik ogólnopolski Renowacje i zabytki”, nr 3/2015, Letni Pałac Lubomirskich w Rzeszowie, str. 74

Pałacyk Letni Lubomirskich w: "Nowiny", s.4, Nr 26 z 2II 1977r

Lekarze zmieniają dworek na pałac. OIL kupiła letnią rezydencję Lubomirskich - www.nowiny24.pl (dostęp 2021-11-24).