Ratusz w Brzozowie

Rynek 10

           Miasto Brzozów położone jest centralnie na Pogórzu Dynowskim nad rzeką Stobnicą. Powstało w połowie XIV wieku a nazwa pochodzi od lasu Brzozowe. Układ architektoniczny brzozowskiej starówki ma pierwotny charakter, z rynkiem w kształcie prostokąta który otaczają kamieniczki.

           W centralnym punkcie Rynku pyszni się okazały ratusz. Był on wielokrotnie przebudowywany przez co całkowicie odbiega dziś od swojego pierwotnego wyglądu. Obecny budynek w stylu neoklasycystycznym wybudowany został w latach 1896-1897 w miejsce budowli starszej, prawdopodobnie siedemnastowiecznej, spalonej przez wojska Rakoczego. Autorem projektu był architekt Władysław Łuczycki. Zachowany ratusz to budowla z cegły, otynkowana, dwukondygnacyjna, podpiwniczona. Wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta z wieżą na planie kwadratu dostawioną po stronie elewacji południowej. Nakryty jest dachem czterospadowym zaś wieża ostrosłupowym hełmem - podbitymi blachą. Obiekt posadowiony jest na wysokim cokole niwelującym spadek terenu w kierunku wschodnim, w którym umieszczono otwory okienne i drzwiowe do pomieszczeń piwnicznych. Elewacja frontowa jest siedmioosiowa z umieszczoną pośrodku jednoosiową wieżą. Okna posiadają prostokątne profilowane obramienia z parapetami. Piętro wydzielone gzymsami kordonowymi, pomiędzy nimi płyciny prostokątne. Otwory okienne piętra zaakcentowane profilowanymi obramieniami i zwieńczone trójkątnymi przyczółkami. Wieża jest czterokondygnacyjna o wydzielonych gzymsami kordonowymi kondygnacjach. Trzy kondygnacje są czworoboczne, czwarta - na planie ośmioboku. Okna i drzwi wieży są prostokątne zamknięte półkoliście, w profilowanych obramieniach. Trzecia kondygnacja wieży posiada okna w każdej ścianie i umieszczone powyżej nich zegary. Ściany tej kondygnacji ozdobiono dekoracją płycinową, fryzem arkadowym i profilowanym gzymsem koronującym. W 1925 roku na wieży znalazł miejsce zegar wykonany w fabryce zegarów Michała Mięsowicza z Krosna. Powyżej znajduje się balustrada tralkowa osłaniająca czwartą, ośmioboczną kondygnację. W elewacjach bocznych i tylnej zastosowano podziały i dekoracje architektoniczne podobne do wyżej opisanych.

           W latach 40 XX wieku zdjęto z wieży hełm i nadbudowano dwie ośmioboczne kondygnacje o drewnianej konstrukcji z obiciem z blachy. Uzyskano w ten sposób taras widokowy. Przebudowano też wejście do budynku i zburzono istniejącą pierwotnie wieżyczkę od strony północnej, zmieniając równocześnie układ i liczbę okien tej elewacji. W latach 2010-2011 ratusz przeszedł gruntowny remont wnętrza oraz odnowiono elewację.

           Obecnie w budynku ratusza znajduje się Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta.

źródła:

Adamski J.i inni: Brzozów -zarys monograficzny, Brzozów 1990

Adamski J.: Brzozów Domaradz Jasienica Rosielna Haczów Nozdrzec i okolice, Krosno 1996

Brzozów Miasto i Gmina Brzozów, Krosno 2000

Bata A.: Brzozów i okolice, Rzeszów 1984

Gmina i miasto Brzozów, Krosno 2003