Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej
17 marca 2016 roku oficjalnie otwarto w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Patronem tej instytucji została Rodzina Ulmów
Ulmowie - Wiktoria i Józef mieszkali we wsi Markowa w przedwojennym województwie lwowskim, dziś podkarpackim. Oprócz pracy w gospodarstwie zajmowali się sadownictwem i uprawą warzyw, hodowlą pszczół i....jedwabników. Ulma znany był z licznych pasji, wśród których była między innymi fotografia, elektrotechnika i historia. Wiktoria prowadziła dom i zajmowała się dziećmi. Podczas okupacji niemieckiej, zapewne pod koniec 1942 roku, mimo biedy i zagrożenia życia przyjęli do siebie ośmioro Żydów.
O fakcie ukrywania przez Ulmów Żydów doniósł Niemcom prawdopodobnie granatowy policjant z Łańcuta, Włodzimierz Leś. 24 marca 1944 roku, wczesnym rankiem, przed dom przybyło pięciu niemieckich żandarmów i kilku granatowych policjantów. Najpierw zamordowali Żydów, potem Józefa i Wiktorię (będącą w 7 miesiącu ciąży), następnie rozstrzelano 6 dzieci.
Pamięć o heroicznej postawie Ulmów oraz o zamordowanych wraz z nimi Żydach była żywa w Markowej. Dlatego też w czerwcu 2008 roku na Sejmiku Województwa Podkarpackiego została podjęta uchwała o budowie muzeum. Budynek został zaprojektowany przez Nizio Design International, cenionego twórcę w dziedzinie nowoczesnych muzealnych rozwiązań architektonicznych.
Na powierzchni 500 m2 zaplanowano odtworzenie domu rodziny Ulmów i stworzenie sali wystaw, pracowni naukowej i wykładowej. Założeniem twórców było ukrycie w półprzeszklonej formie fasady tajemnicy, którą odbiorca odkryje podczas zwiedzania. Sercem wystawy jest fantom domu Ulmów. Mieści izbę mieszkalną, przedsionek oraz warsztat stolarski. Znajdują się w nim pamiątki po Ulmach: meble, książki, świadectwa szkolne, liczne fotografie wykonane przez samego Józefa Ulmę. Ekspozycja jest nowoczesna - interaktywna i multimedialna. Towarzyszą jej napisy w języku polskim, angielskim i hebrajskim.
Muzeum to również miejsce spotkań i wymiany kulturalnej i naukowej o tematyce polsko-żydowskiej. Na ścianie przed muzeum umieszczone są tabliczki z nazwiskami Polaków, którzy ratowali Żydów a na placu znajdują się podświetlane tabliczki z imionami i nazwiskami tych, którzy ratując Żydów, stracili życie. Obok muzeum powstał Sad Pamięci - umieszczono w nim tablice z nazwami polskich miejscowości, w których ludność żydowska była ratowana przez polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W Sadzie, w jego centrum stoi pomnik Rodziny Ulmów.
W 1995 roku Wiktoria i Józef Ulmowie zostali pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2003 roku w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W 2010 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył Ulmów Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
źródła:
Szpytma M: Oddali życie za bliźnich. Bohaterska rodzina Ulmów zginęła za ukrywanie Żydów. "Nasz Dziennik" 72(2482) 2006-03-25/26
Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej - NIZIO DESIGN INTERNATIONAL (dostęp 04.08.2021)
Uroczystość otwarcia Muzeum Polaków Ratujących Żydów im.Rodziny Ulmów w Markowej dzieje.pl - Historia Polski , 2016-03-17(dostęp 04.08.2021)
Komentarze obsługiwane przez CComment