Zamek w Przecławiu

ul. Podzamcze 8

39-320 Przecław

           Położony na wzgórzu nad doliną Wisłoki renesansowy zamek w Przecławiu, otoczony 10 hektarowym, malowniczym parkiem w stylu angielskim to "klejnot pośród zachowanych zamków dawnej Rzeczpospolitej". Taką opinię wyraził na temat Zamku Henryk Sienkiewicz po wizycie w 1903 roku w Przecławiu.

           Wybudowany został w latach 1518-1529 przez ród Ligęzów, by w ciągu wieków przechodzić w ręce kolejnych rodów: Koniecpolskich, Tarnowskich i Reyów.

           Powodem wystawienia zamku był wcześniejszy, niszczycielski najazd tatarski na Polskę, kiedy to spłonęło wiele miast. Budowla miała grube mury z mocno wypalonej cegły. Masywne fundamenty ceglano-kamienne umieszczono około 8 m pod ziemią. W środkowej części znajdowała się wysoka sień, przez którą mogli przejeżdżać rycerze na koniach. Zaopatrzony był także w piwnice kolebkowe, które wzmacniały całą konstrukcję. Wzgórze na którym pobudowano zamek otoczono od południa i zachodu głęboką fosą i wzniesiono obronne szańce drewniano-ziemne. Dodatkowo dostępu do zamku broniło kilka dział. Droga do zamku prowadziła przez most, przewieszający się przez fosę wypełnioną wodą z potoku Słowik.

           Zamek był dwukondygnacyjny. Lata 1560-1582 to gruntowna przebudowa zamku w fortecę. Dach otoczono wysoka arkadą ze zdobioną attyką, zamurowano otwartą sień (ze względów bezpieczeństwa). Zamek do roku 1578 był w posiadaniu Ligęzów, by jako posag przejść w ręce Koniecpolskich. W połowie XVIII wieku Achacy Koniecpolski został skazany na banicję (za bigamię) więc sprzedał Przecław Tarnowskim. Ci po dziesięciu latach sprzedali miasteczko wraz z dworem w 1658 roku Władysławowi Reyowi, wojewodzie lubelskiemu. Były to czasy potopu szwedzkiego - zamek był splądrowany i zniszczony i takim odkupił go Rey. W rękach rodziny Reyów majątek pozostawał prawie 300 lat a mieszkało w nim 9 pokoleń rodu. W 1944 roku zamek został zniszczony przez żołnierzy Armii Czerwonej. Na zamkowych parkietach palili ogniska, używając za podpałkę liczącego kilka wieków księgozbioru. Przepadło bogate wyposażenie i bezcenne książki.

           Po II wojnie światowej na mocy dekretu o reformie rolnej zamek z majątkiem ziemskim przejęło państwo polskie a rodzina Reyów wyjechała do Francji. W latach 1945-1967 pomieszczenia zamkowe służyły różnym użytkownikom i różnym celom, między innymi za magazyny PGR. W 1967 roku wybuchł pożar, który dopełnił zniszczeń. Zachowały się detale architektoniczne renesansowe i neogotyckie, oficyny i dwupiętrowa wieża. W 1969 roku wpisany został do rejestru zabytków a w 1970 roku przejęła go WSK PZL-Mielec (otrzymała prawo użytkowania wieczystego do nieruchomości) i w latach 1980-1990 został wyremontowany. Dyrekcja mieleckich zakładów lotniczych nawiązała współpracę z profesorem Wiktorem Zinem oraz konserwatorami sztuki, rzemieślnikami. Ten unikatowy zabytek polskiego renesansu został przywrócony do dawnej świetności i jest udostępniany do zwiedzania. I ciekawostka...chodząc po zamkowych wnętrzach koniecznie trzeba usiąść za wyjątkowym biurkiem w gabinecie pana domu i zrobić sobie zdjęcie.

Dlaczego biurko jest wyjątkowe?

Bo według legendy kto za nim zasiądzie, będzie już zawsze podejmował same roztropne decyzję. W 2005 roku zamek z parkiem przeszedł w ręce prywatne. Dziś znajduje się tu luksusowy hotel. 

źródła:

Polska: mapa zamków, Warszawa Wrocław 1995

http://zamekprzeclaw.com dostęp 12.07.2022