Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Sokołowie Małopolskim

W historii Sokołowa kościół parafialny jest trzecią z kolei budowlą na przestrzeni wieków.

           Pierwszy kościół wzniesiono przed 1579 rokiem - początkowo pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, później zmienioną na św. Jana Chrzciciela. Budowla była bez wieżowa, rozłożona na planie krzyża, z dwoma kaplicami i sześcioma ołtarzami. Podczas najazdu na Sokołów "diabła łańcuckiego" Stanisława Stadnickiego, kościół został obrabowany. Po kilkudziesięciu latach kolejny najazd wojsk księcia Jerzego Rakoczego (1657) skutkował doszczętnym spaleniem kościoła. Drugą świątynię zaczęto budować w 1670 roku. Duży, modrzewiowy budynek o szerokości 23 na 37,5m był okolony "sobotami". Zawierał aż siedem ołtarzy. W lipcu 1904 roku w wielkim pożarze miasta, który w ciągu trzech godzin pochłonął ponad 500 domów, zgorzał też i kościół. Na jego miejscu cztery lata później przystąpiono do budowy obecnej świątyni . W 1905 roku ogłoszono rozprawę konkurencyjną na budowę nowego kościoła. Konkurs wygrał profesor architektury Politechniki Lwowskiej Jan Sas-Zubrzycki. Prace budowlane prowadził majster murarski z Przemyśla  Józef Nikodemowicz a czuwał nad nimi ks. proboszcz Franciszek Stankiewicz. O wykończenie i przyozdobienie zadbał ks. Leon Szado.

           Sokołowski kościół parafialny to budowla bazylikowa, trzynawowa z transeptem. Wzniesiona w stylu neogotyckim z czerwonej, palonej cegły na fundamentach z piaskowca. Posiada sklepienie gwiaździste a w nawach bocznych zakrystii i kaplicy krzyżowo-żebrowe; w krzyżu kościoła rozplanowano spłaszczoną kopułę. Dwuspadowe dachy są kryte blachą. Wieża zakończona jest żelaznym krzyżem z metalową banią. Portal bogato zdobiony elementami z piaskowca. Ściany opinają od zewnątrz wieloskokowe szkarpy. Do dekoracji należą też liczne maswerki w formie fryzu i płycizny. Budowla posiada zakrystię z przedsionkiem i skarbcem oraz kaplicę, a także duży przedsionek i cztery mniejsze kruchty. Wnętrze jest podzielone dwunastoma filarami dźwigającymi sklepienie. Najcenniejszymi zabytkami w kościele są: rokokowa chrzcielnica i łaskami słynący obraz Matki Boskiej Królowej Świata "Patronki Ludzkich Dróg" z pierwszej połowy XVII wieku. Namalowany techniką olejną na lnianym płótnie, naciągniętym na drewniane krosno jest przykładem polskiego malarstwa z okresu baroku. Tytuł obrazu Opiekunki Ludzkich Dróg wziął się z faktu emigracji sokołowskiej ludności za granicę, rozpoczętej pod koniec XIX wieku i trwającej do dziś. Opiece Matki Bożej w szczególny sposób polecani są ludzie opuszczający kraj w poszukiwaniu pracy.

           Po wybuch I wojny światowej, gdy kościół stał jeszcze w stanie surowym, zaprzestano dalszych prac. Czasowo funkcjonował w nim szpital dla rannych żołnierzy z 50 łóżkami. Użytkowanie niedokończonej budowli spowodowało jej duże zniszczenie, w listopadzie 1915 roku straty wyceniono na kilka tysięcy koron. W 1916 roku dokończono budowy i 1 października kościół został poświęcony. W 1925 roku zakupiono organy muzyczne a pięć lat później wybudowano murowaną dzwonnicę. 25 lipca 1944 roku, po ostrzelaniu wieży przez Sowietów, spłonął jej hełm, dlatego wieżę obniżono o 10 m i przykryto prowizorycznym dachem. Nowy dach zbudowano według projektu prof. Wiktora Zina. Naprawie towarzyszyła wymiana okien i witraży, częściowo zniszczonych podczas bombardowania Sokołowa 26-29 lipca 1944 roku. W latach 1958 i 1961-1962 wykonano malowidła figuralno-ornamentalne zdobiące ściany kościoła a w 1977 roku dachówki zastąpiono blachą miedzianą.

           Kościół znajduje się zaraz przy drodze na trasie Rzeszów - Lublin i zachwyca swoją bryłą. Uważany jest za jeden z najpiękniejszych na Podkarpaciu.

źródła:

Kronika "Kuryer Rzeszowski" nr 32 z 8.08.1897,s. 3                           

Ziemia sokołowska - Przewodnik po gminie Sokołów Małopolski (pdf) 2.27 MB