Ratusz w Lubaczowie

Rynek 26

           Lubaczów to "miasto trzech kultur", które przez całe wieki zamieszkiwane było przez mieszkańców narodowości polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. Do dziś można podziwiać zabytki związane z tymi kulturami: Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej, cerkiew św. Mikołaja, macewy na cmentarzu żydowskim.

           Życie miasta ściśle związane było z rynkiem i ratuszem. Przez setki lat odbywały się na rynku cotygodniowe targi a kilka razy w roku duże jarmarki. W ratuszu załatwiano sprawy administracyjne, sądowe, kupieckie. 

           Ratusz to symbol miasta i jego tradycji. Budynek lubaczowskiego ratusza został wybudowany w 1870 roku i ulokowany w ciągu zabudowy zachodniej pierzei rynku. Inwentarz Lubaczowa z 1879 roku pokazuje iż: jest to kamienica piętrowa z wieżą, frontem na rynek zwrócona, z cegieł na fundamentach kamiennych murowana. Dach pokryty był gontem a dach wieży podbity był blachą. Nad dachem wieży wznosiła się kopuła blaszana, zwieńczona chorągiewką z wyciętą w blasze datą: "1870". Na ścianie frontowej, pod balkonem znajdował się herb miasta i napis: "Urząd gminny Królewskiego wolnego miasta Lubaczów".

           Inwentaryzator szczegółowo opisał wnętrza ratusza, łącznie z wieżą:

           Sień sklepiona, przelotowa, z bramą dwuskrzydłową od frontu i drugą od dziedzińca, dzieliła parter budynku na dwie części. Z prawej strony drzwi prowadziły do "sali radnej" i kancelarii sekretarza. Po lewej stronie sieni była kancelaria kasjera połączona przez dębowe drzwi okute blachą z pomieszczeniem kasy. Po tejże stronie z małego korytarza było wejście do izby strażnicy. Pomieszczenia na parterze były opatrzone tabliczkami informacyjnymi: "Kancelaria urzędu gminnego", "Biuro sekretarza", "Kasa miejska", "Strażnica policjańska". Sień oświetlała latarnia blaszana, oszklona. Z korytarza schody prowadziły na piętro ratusza. Wzdłuż całego piętra ciągnął się drewniany ganek wsparty na sosnowych słupach. Pomieszczenia na piętrze zajmował z rodziną kasjer ("czynszownik") Adolf Ambroz. Z przedsionka schody prowadziły na strych, z którego było wejście na wieżę. Była ona budowlą dwukondygnacyjną. Na pierwszej kondygnacji o trzech oknach znajdował się zegar w drewnianej szafie, żółto lakierowanej, stojący na drewnianej podłodze. Wyżej inwentarz pokazuje "mostownie drewnianą z dwoma zegarowemi dzwonami (.....) gdzie w każdej z czterech ścian wieży cyferblaty zegarowe są umieszczone.

           Pokoje biurowe były wyposażone w stosowne meble dla prowadzenia czynności urzędowej i przechowywania dokumentów. W dużej sali obrad znajdowały się stoły "czarne do obrad" pokryte zielonym suknem oraz dwanaście krzeseł dębowych, politurowanych. Ściany prawdopodobnie były udekorowane portretami cesarza Franciszka Józefa oraz portretem namiestnika Galicji Agenora Gołuchowskiego. Dobrze zabezpieczano walory finansowe w dwóch dębowych, okutych skrzyniach z dwoma zamkami. W dziedzińcu znajdował się budynek drewniany, parterowy, gontem kryty, z jednym okratowanym oknem. Wewnątrz izby była prycza zbita z desek sosnowych i służyła za areszt miejski. Ponadto inwentarz pokazuje w dziedzińcu wozownię i trzy komórki. Z dziedzińca przez furtkę było wejście do otoczonego drewnianym parkanem ogrodu ratusza, gdzie rosły drzewa owocowe.

          Ratusz służył mieszkańcom Lubaczowa aż do I wojny światowej, kiedy to został zniszczony. Odbudowano go w latach dwudziestych XX wieku. Obecnie jest siedzibą Urzędu Miasta Lubaczowa a plac rynkowy z zabytkową studnią i figurą Lubacza to miejsce wielu wydarzeń kulturalnych.

źródła:

Kubrak Z: Dzieje Lubaczowa. Lubaczów od czasów najdawniejszych do lipca 1944. (str. 274-277), Rzeszów 2016

Różański J: Lubaczów i okolice, Rzeszów 1988

W kresowej krainie. Gmina Lubaczów i okolice, Red. Kwiatkowski J., Lubaczów 2019